Đào Tiềm

Từ điển Tiếng Việt (Vietnamese Dictionary)

Tên là Uyên Minh, tự Uyên Lượng, đời Tấn

Tấn Thư: Đào Tiềm là người đất Sài Tang đời Tấn, tính tình cao thượng, không cần danh lợi, ham học, giỏi thơ văn. ông có soạn truyện "Ngũ Liễu tiên sinh" để tự ví mình. Nhà nghèo có cha mẹ già, ông phải ra làm chức Tế tửu - chức quan nhỏ trong huyện, nhưng không chịu gò bó nên từ quan về nhà. Về sau, ông lại ra làm huyện lệnh Bàng Trạch, được hơn 80 ngày, nhân cuối năm phái viên đốc hưu (chức quan giúp quan quận thú coi việc kiểm tra đôn đốc các huyện trong quận) đến huyện, nha lại khuyên ông ăn mặc chỉnh tề để đốc hưu. ông ngậm ngùi than rằng: "Ngã khởi năng vị ngũ đấu mễ chiết yêu quyển quyển sự hương lý tiểu nhân đa" (Ta sao lại có thể vì 5 đấu gạo mà phải chịu còng lưng, vòng tay thờ bọn tiểu nhân nơi thôn xóm ấy ru !). rồi ngay hôm ấy ông trả ấn bỏ quan mà về

ông có làm bài: "Quy khứ lai từ" nổi tiếng để tỏ chí mình: "Quy khứ lai hề, điền viên tương vu, hồ bất quy ?" (đi về sao chẳng về đi, ruộng hoang vườn rậm còn chi không về ?)

Sau khi từ quan về, ông hay ẩn nằm ngũ dưới cửa sổ đằng Bắc, tự coi mình là người đời Hy Hoàng. ông vui cảnh an bần lạc đạo, lấy tiếng đàn, câu thơ, chén rượu làm vui. Tính ông chuộng Cúc, cứ đến ngày trùng cửu (mùng 9/9), ông lại cùng bạn bè bày tiệc rượu bên khóm trúc để thưởng hoa

ông có câu thơ: "Ngã ốc song nam hạ, kim sinh kỷ tùng cúc." (Dưới cửa sổ mé nam nhà ta, nay mấy khóm cúc đã mọc)

Đỗ Phủ (Đường):

Đào lệnh môn tiền cúc

Dư hoa khả tặng quân. (Cúc trước cửa nhà quan lệnh họ Đào, còn thừa hoa để tặng bác)

Quốc âm thi tập:

Đầu tiếc đội món khăn Đỗ Phủ

Tay còn lựa hái cúc Uyên Minh